De klantreis van een kritische burger

Ik had laatst een fittie over de corona-aanpak op een social media platform. Ik schoot daar van de ene informatiebubbel naar de andere en raakte vervolgens verzeild in een strijd der gelijk-krijgen op de millimeter van de feiten. En dat terwijl ik eigenlijk alleen maar vragen had willen stellen, antwoorden zocht. En ik dacht ‘man, hoe ben ik hier verzeild geraakt?’. Laat me je meenemen op de klantreis van een kritische burger. 

Ik zal beginnen met het omschrijven van de ‘persona’ zoals we dat met klantreizen plegen te doen. Ik ben een werkende moeder, hoogopgeleid (Msc biologie), zzp-er met een bovenmodaal inkomen en een spaarpot, communicatieadviseur en tekstschrijver, 44 jaar, geen noemenswaardige gezondheidsklachten, samenwonend met mijn lief, tevens vader van mijn kinderen (3 en 8 jaar), redelijk gezonde ouders van 70+. Ik ken één long-hauler Covid-patient die na 10 maanden nog steeds amper functioneert, ik ken iemand die haar moeder verloor aan Covid en ik ken redelijk wat mensen die er met een snotneus af kwamen. Tot slot heb ik een gezond kritische houding t.o.v. politiek, geld en macht. Ik denk dat de meeste mensen deugen, maar zie ook dat macht corrumpeert, dat welvaart niet goed verdeeld is en dat de klimaatcrisis de coronacrisis ver gaat overstijgen straks. U heeft een beeld?

Vanaf de eerste berichten en persconferenties over Corona kwamen er bij mij vragen op waar ik via de kanalen van het RIVM, de kranten en tv geen antwoord op kreeg. Zoals ‘waarom stellen ze nu al dat een vaccin de enige uitweg is? Als er medicijnen zijn die goed werken, zijn we er toch ook?’, ‘Zijn we dan helemaal niet bestand tegen zo’n virus?’. En zo nog wat van die vragen. Het gevoel bekroop me dat we in deze situatie opeens heel anders aan gingen kijken tegen gezondheid, ziek zijn, risico en kosten-baten. 

Tijdens de eerste lock-down was ik net zo bang en voorzichtig als iedereen. Ik probeerde slechts eens per week boodschappen te doen, zag mijn ouders niet in levende lijve en liet mijn kinderen niet in speeltuintjes spelen want wie wist wat voor snotkind er eerder aan dat klimrek gehangen had. 

Maar de vragen bleven grotendeels onbeantwoord. Hoe ik op het eerste filmpje van Willem Engel belandde weet ik niet meer. Maar hij beantwoordde sommige vragen op een manier waarop ik dacht ‘hmm, makes sense’. Tegelijk nam hij stellingen in waarvan ik dacht ‘nou, dát lijkt me net weer wat kort door de bocht’. Verder zoekend vond ik een aantal tegenberichten die ook weer deels hout sneden en deels niet verder kwamen dan een poging tot karaktermoord. 

Maar goed, wat ik prima snapte is dat een virusverspreiding exponentieel verloopt en dat er een grens is aan ziekenhuiscapaciteit. You had me at ‘flatten the curve’, zullen we maar zeggen. Daar kon ik wat mee. Ik was eigenlijk allang blij dat we in Nederland voor een ‘intelligente’ lock-down kozen. Dat we niet de toestemming van de burgermeester nodig hadden om een rondje te wandelen, zoals in een aantal andere landen. Dat Mark Rutte ook van mening was dat we als volwassen democratie dit met elkaar wel konden doen. Helaas is het kabinet ons gaandeweg steeds minder als volwassenen gaan behandelen. Op vragen als ‘ja maar waarom’, horen we steeds vaker een autoritaire vaderfiguur roepen ‘OMDAT IK HET ZEG’. Maar goed, ik zat braaf thuis te werken, hield mijn afstand en hé, deze persona ging toch al niet zoveel naar de kroeg of uit eten. 

Het werd zomer en de curve was flattened, of althans voorbij de piek en richting een relatief relaxte periode waarin het virus ‘onder controle’ was. Tijd voor versoepelingen. Maar helaas kwamen daarbij alleen maar meer vragen naar boven. Want hoezo mag je met 150 man op elkaar in een vliegtuig zitten, maar niet naar het theater? En hoezo mag je wel naar het zwembad, maar mag je daar niet naar het toilet? En hoezo mag je hijgend naast elkaar op een crosstrainer in de sportschool maar je niet met meer dan 4 mensen buiten ophouden? 

Het onbegrip groeide en daarmee het onbehagen. En dat zag ik ook bij mensen om mij heen, zowel in de echte wereld als in de bubbels van mijn online bestaan. 

We gingen op vakantie, onzeker over alles wat we deden. Zoonlief had een snotneus, moesten we ons weekje Drenthe annuleren? We deden het niet, we hadden het té hard nodig. Maar we vermeden binnen activiteiten. We hadden de luxe een tweede weekje weg te kunnen. Naar de Ardennen dit keer waar inmiddels een mondkapjesplicht was. Ook nu was annuleren om die reden een serieuze optie, maar we gingen. Man wat een farce! Niemand hield meer afstand, ik zat de hele dag aan mijn gezicht en ik voelde; als ik besmettelijk zou zijn, zou ik het nu veel meer verspreiden dan zonder mondkapje. Wat fijn, dacht ik, dat we in Nederland daar een stukje nuchterder in zijn. Little did I know…. 

Intussen steeg de kritiek. Maar toch ook niet. De brandbrief van artsen, die in mijn beleving heel valide was, kreeg nauwelijks aandacht. Maurice de Hond kwam niet meer aan tafel bij talkshows en werd van LinkedIn geknikkerd. Een in Zwitserland werkende longarts verdween snel weer in de anonimiteit na een storm van kritiek die hij kreeg op - opnieuw voor mijn gevoel terechte - vragen. En ik dacht ‘wat gebeurt hier?’.

De vaccins - nog altijd klaarblijkelijk de enige weg uit deze pandemie - kwamen er aan en opnieuw rezen bij mij vragen waar ik het antwoord nog steeds niet op heb. ‘Hoe kan dit zo snel?’, Hoe weten we zeker dat de enorme financiële belangen niet boven de volksgezondheid gaan?’, ‘Waarom moeten niet-risico groepen ook gevaccineerd worden, dat doen we bij de griep toch ook niet?’ etc. 

En gaandeweg merkte ik dat ik steeds vaker van een vraag overging naar een mening. Meningen die gebaseerd waren op de fragmenten van kennis die ik naar beste eer en geweten verzamelde maar die ik natuurlijk in een achternamiddag onmogelijk kan bundelen en schiften tot iets waar ik werkelijk een gefundeerde mening over kán hebben. Ik lees net zoveel (onderbouwde) voors als tegens over mondkapjes, lockdowns en vaccins. De diverse kampen schermen met exact dezelfde casussen (Zweden, de cruiseschepen) om precies het tegenovergestelde punt te maken.

Ik probeer wanhopig chocola te maken van dat alles. Ik probeer valide bronnen te raadplegen maar ook dan ontbreekt een heldere lijn. En ja, dan komt het wel eens voor dat mijn mening ingegeven wordt door de innige wens dat het toch niet waar kan zijn; dat het niet waar kan zijn een domme lock-down de enige uitweg is, dat onze zorg zo piept en kraakt bij 2700 Coronapatiënten, dat een overhaast gefabriceerd en opgedrongen vaccin de enige uitweg is, dat scholen dicht moeten, dat er een variant uit Engeland komt die veel besmettelijker is, dat mensen op social media kritische posts over Corona en de vaccins verhullen als C*rona en va((in om te voorkomen dat ze gecensureerd worden, dat er gangbare medicijnen en therapieën terzijde lijken te worden geschoven…

Je moet namelijk nog één ding weten over mijn persona en dat is dat ze tegen weinig dingen zó slecht kan als tegen verhalen die niet kloppen. Noem me autistisch als je wilt, maar een verhaal moet wel kloppen. En hier klopt veel niet.

Dus blijf ik proberen mijzelf te informeren, ik blijf proberen te begrijpen waarom verschillende welingelichte, intelligente mensen compleet verschillend in de materie staan en ik probeer mijn mening zuiver te houden, op basis van informatie, niet op basis van wensgedachten. Maar .. vergeef me als me dat niet altijd evengoed lukt.